فائو

آمار تکان‌دهنده فائو از هدرروی ۳۵میلیون تن غذا در ایران

سالانه غذای ۱۵میلیون نفر در ایران دورریز می‌شود

برآوردهای فائو نشان می‌دهد هر سال 3/1 میلیارد تن غذا در جهان هدر می‌رود که ۳۵میلیون تن از این رقم معادل 7/2 درصد در ایران دور ریخته می‌شود، به طوری که در سطح ملی بیشترین ضایعات متوجه میوه‌ها و محصولات باغی و کم‌ترین ضایعات متوجه شیلات و غذاهای دریایی می‌گردد؛ در این میان دولت‌ها همچنان از صنایع تبدیلی به منظور کاهش ضایعات و رشد ارزش افزوده کشور غافل هستند.

نویسنده : بهناز قاسمی 

برآوردهای فائو نشان می‌دهد هر سال 3/1 میلیارد تن غذا در جهان هدر می‌رود که ۳۵میلیون تن از این رقم معادل 7/2  درصد در ایران دور ریخته می‌شود، به طوری که در سطح ملی بیشترین ضایعات متوجه میوه‌ها و محصولات باغی و کم‌ترین ضایعات متوجه شیلات و غذاهای دریایی می‌گردد؛ در این میان دولت‌ها همچنان از صنایع تبدیلی به منظور کاهش ضایعات و رشد ارزش افزوده کشور غافل هستند.
 آمارهای منتشر شده از سوی سازمان جهانی خواروبار و کشاورزی (فائو) نشان می‌دهد در حالی که میلیون‌ها انسان در جهان با مشکل گرسنگی دست و پنجه نرم می‌کنند هرساله بخش مهمی از تولید غذای جهان در زنجیره توزیع، برداشت و مصرف به هدر می‌رود.
بر اساس جدیدترین برآورد این نهاد بین‌المللی 3/1 میلیارد تن از مواد غذایی و محصولات کشاورزی تولیدی در جهان طی یک سال از بین می‌رود که این رقم معادل تولید 28 درصد از کل زمین‌های کشاورزی است. بر این اساس 30 درصد غلات، 20 درصد لبنیات، 35 درصد ماهی و غذاهای دریایی، 45 درصد میوه و سبزی، 20 درصد دانه‌های روغنی و 20 درصد گوشت تولیدی جهان به هدر می‌رود. از 3/1 میلیارد تن غذایی که به هدر می‌رود حدود 450 میلیون تن غلات، 300 میلیون تن میوه، 50 میلیون تن گوشت و 20 میلیون تن ماهی است.
طبق گزارش‌های فائو، در جهانی که 900 میلیون نفر از جمعیت آن از گرسنگی رنج می‌برند، یک‌سوم از مواد غذایی تولیدشده توسط انسان (بر مبنای محتوای کالریک آن) به هدر می‌رود.
تخمین زده می‌شود که تولید این حجم از غذای هدر رفته در هر سال متضمن کشت در 198 میلیون کیلومترمربع از اراضی کشاورزی کره زمین (تقریباً معادل مساحت کشور مکزیک)، صرف 173 میلیارد مترمکعب آب شیرین، مصرف 28 میلیون تن کود شیمیایی و تولید گازهای گلخانه‌ای به‌میزان 3300 تا 5600 میلیون مترمکعب (معادل دی‌اکسید کربن) است.
بر اساس این گزارش ایران نیز از جمله کشورهایی است که هرساله درصد بالایی از مواد غذایی تولیدی را هدر می‌دهد. برآوردهای فائو نشان می‌دهد هر روز به‌ازای هر نفر 134 کیلوکالری غذا در ایران به هدر می‌رود، یعنی سرانه هدررفت روزانه غذا در ایران 134 کیلوکالری است.
همچنین گزارش‌های غیررسمی نشان می‌دهد 35 درصد محصولات کشاورزی تولیدی در ایران به هدر می‌رود. بر این اساس از 100 میلیون تن محصول کشاورزی تولیدی در کشور 35 میلیون تن در سال دور ریخته می‌شود. این رقم معادل غذای 15 میلیون نفر است. در این زمینه می‌توان به 30 درصد ضایعات در نان، 30‌ــ25 (و حتی 50) درصد ضایعات در میوه‌ها و سبزیجات، 10 درصد ضایعات در برنج، 25 درصد ضایعات در خرما و غیره اشاره کرد.  براساس این گزارش؛ سهم ایران از کل غذایی که هرسال در جهان به هدر می‌رود 7/2 درصد اعلام شده است و در سطح منطقه خاورمیانه هرسال به‌ازای هر نفر 210 کیلوگرم غذا به هدر می‌رود.

  میوه‌ها و محصولات باغی بیشترین ضایعات
همچنین بر اساس تحقیقی که توسط مهدی رستگاری و علی طیفوری در اولین کنگره بین‌المللی کشاورزی سالم، تغذیه و جامعه در تیرماه 1394 ارائه شد، گزارش مراجع رسمی کشور در سال 1388 نشان‌دهنده متوسط 85/18 درصد ضایعات در محصولات کشاورزی بوده است. بر اساس این گزارش، ارزش ضایعات محصولات کشاورزی برابر با حدود 25 درصد درآمد ملی از صادرات نفت در آن سال بوده است. در سطح ملی بیشترین ضایعات متوجه میوه‌ها و محصولات باغی و کم‌ترین ضایعات متوجه شیلات و غذاهای دریایی می‌گردد. مرکز تحقیقات مجلس شورای اسلامی نیز در گزارش منتشره خود در دی ماه 1393 برآورد نموده که هزینه تحمیل شده به دولت از محل ضایعات سالانه نان به 857/2  میلیارد دلار بالغ می‌شود. به‌تصریح عباس پاپی‌زاده، سخنگوی کمیسیون کشاورزی در مجلس نهم، ارزش ضایعات مواد غذایی در ایران در سال 2014 تقریباً با مجموع ارقام کالاهای اساسی و محصولات کشاورزی وارداتی دولت در همان سال برابری می‌‌کند.

   غفلت دولت از صنایع تبدیلی
رسول حسینی، کارشناس کشاورزی در خصوص غفلت دولت‌ها از صنایع تبدیلی و کاهش ضایعات کشاورزی می‌گوید: در سایه تفکر دولت‌هایی که هر روز بیشتر به اقتصاد نفتی وابسته می‌شوند و با فروش ثروت خام طبیعی به جای سرمایه‌گذاری صنعتی و مولد... و هزینه کردن آن در جهت خلق مزیت‌های رقابتی، چشم خود را بر مسئولیت‌های بلندمدت اصلی‌شان در برابر نسل فردا می‌بندند، کشاورزی، بر لبه تیغی تیز و خطرناک حرکت می‌کند که اگر به آن توجهی درخور نشود، سرنوشتی شوم در زیر آفتاب داغ و خاک تبدار این سرزمین تجربه خواهد کرد.
وی می‌افزاید: آمارها نشان می‌دهد محصولات کشاورزی ما نسبت به گستره جغرافیایی و تنوع اقلیمی کشورمان نتوانسته آن جایگاهی که شایسته است، کسب کنند و این زنگ خطری است برای کشاورزی کشوری که اقتصاد مقاومتی را باید سر لوحه اقداماتش قرار دهد.
حسینی تأکید می‌کند: در گذشته در فصل برداشت محصول کشاورزان جشن می‌گرفتند، اما اکنون باغداران عزا می‌گیرند نمی‌دانند با محصولات روی دست مانده چه کنند.
عضو کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس نهم با اشاره به قاچاق مرکبات در کشور، اظهارکرد: نمی‌دانم چرا ما می‌توانیم با دشمنان مبارزه کنیم، اما نمی‌توانیم با قاچاق مبارزه کنیم.
یک کیلو میوه قاچاق که وارد کشور شود آثار منفی بر تولید و بازار داخل می‌گذارد. ما در کشوری زندگی می‌کنیم که 4 برابر نیاز خودمان میوه تولید می‌کنیم. استعداد توسعه باغداری یکی از اصلی‌ترین مزیت‌های کشور ما است و قاچاق انگیزه‌ها را می‌کشد.

  کشاورز روز به روز ضعیف‌تر می‌شود
«شریعت‌نژاد» با بیان اینکه مازندران در سال 2 میلیون تن مرکبات تولید می‌کند، اظهار کرد: تنها 30 هزار تن از مرکبات مازندران توسط دولت خریداری می‌شود و فعالیت سازمان‌های خریدار محسوس نیست. با این وضعیت کشاورز هر روز ضعیف‌تر شده و انگیزه‌اش برای کشاورزی کمرنگ‌تر می‌شود. انتظار این است که عرضه محصولات کشاورزی به‌طور مستقیم صورت گرفته و دلال‌ها از مراحل تولید تا مصرف حذف شوند. اما در حال حاضر سود اصلی را دلال‌ها می‌برند.
نماینده مردم تنکابن و رامسر در مجلس شورای اسلامی افزود: باید تشکل‌های کشاورزی تقویت شوند تا کار به دست خود مردم انجام شود. تشکل‌های کشاورزی می‌توانند عرضه مستقیم انجام داده و در تهران و شهرستان‌های پرجمعیت به عرضه مرکبات مازندران بپردازند. اگر چنین شود هم تولید‌کننده و هم مصرف‌کننده سود خواهند برد. چون میوه ارزان‌تر به دست مصرف‌کننده رسیده و مردم به جای خرید موز، مرکبات می‌خرند. این‌گونه حجم مصرف بالا رفته و کشاورز مازندرانی می‌تواند محصولش را بفروشد. ما باید به فکر صادرات به کشورهایی همچون عراق و افغانستان باشیم. حتی می‌توانیم صادرات کالا به کالا انجام داده و کالایی گرفته و در ازای آن میوه صادر کنیم.

  مشکل صنایع تبدیلی، مدیریت است
وی با بیان این‌که از صنایع تبدیلی استفاده خوبی صورت نمی‌گیرد، معتقد است از ظرفیت صنایع تبدیلی استفاده مناسبی نمی‌شود.
به عنوان مثال در نشتارود کارخانه بسیار مجهز صنایع تبدیلی تأسیس شده که با ظرفیت پایین کار می‌کند. کارخانه‌ای که می‌تواند 3 شیفت کار کند در حال حاضر در یک شیفت هم به‌طور کامل کار نمی‌کند. در همین کارخانه کنسانتره مرکبات کیلویی 7 هزار تومان تولید می‌شود. در صورتی که در حال حاضر کنسانتره کیلویی 20 هزار تومان از ایتالیا وارد می‌‌شود.  حسنی تأکید می‌کند: باید حرکت کرده و تلاش کنیم. به‌جای این‌که کیوی خام صادر کنیم، باید آن‌را فرآوری کرده و به محصولات دیگر تبدیل کنیم. در این صورت برای فاسد نشدن نیز تعجیلی نداشته و می‌توانیم بازار مناسب پیدا کنیم اما صنایع تبدیلی ما ضعیف عمل می‌کند و مشکل از مدیریت است. مسئولان ما دغدغه کشاورزی و صنایع تبدیلی ندارند.

منبع : روزنامه جوان