جنگنده‌های نسل پنجم را بهتر بشناسیم؛
پنجشنبه, ۲۴ تیر ۱۳۹۵، ۰۹:۴۱ ق.ظ
دانش تولید جنگنده رادارگریز؛ یک دانش پیشرفته است که فقط در اختیار برخی از کشورها قرار دارد.
به گزارش خبرنگار دفاعی امنیتی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان؛ دانش تولید جنگنده رادارگریز؛ یک دانش پیشرفته است که فقط در اختیار برخی از کشورها قرار دارد.
هواپیمای پنهان‌کار یا هواپیمای رادارگریز به دلیل بکارگیری فناوری‌های پیشرفته در آنها امواج راداری را جذب می‌کند و مانع از بازگشت امواج می‌شوند البته در گذشته به دلیل نبود دانش کافی هواپیماهای رادار گریز که با فلز ساخته می‌شدند برای پنهان ماندن امواج را منحرف می‌کردند اما امروز با در دست بودن متریال جدید مانند کامپوزیت دیگر لازم به سخت هواپیماهایی با شمایل عجیب نیست امواج را منحرف کنند.
** تاریخچه هواپیمای پنهان‌کار
در جنگ جهانی دوم نیروهای آلمانی به فکر ساخت چنین هواپیمایی افتادند و حتی مراحل طراحی آن را نیز طی کردند و نام آن را " هرتون هو 229 " نامیدند اما به دلایلی این پروژه در حد طرح ماند و به مرحله ساخت وارد نشد.
بعد از آلمانی‌ها نوبت آمریکا رسید تا کار طراحی و ساخت چنین هواپیمایی را در دستور کار خود قرار دهد و در همین زمینه توانستند در سال 1977 اولین هواپیمای رادارگریز خود به نام " لاکهید اف-117 " را به پرواز درآورند و بعد از آن هم توانستند " F-22 " و " B-2Spirit " را در اختیار بگیرند و در حال حاضر نیز حال کار برای تولید هواپیمای فوق پیشرفته و پنهان‌کار " F-35 " هستند.
نکته مهم در مورد ساخت هواپیماهای پنهان‌کار آمریکایی این است که این کشور " F-117 " را به شکلی عجیب طراحی کرده که این کار به خاطر این است که بدنه این هواپیما از جنس فلز ساخته شده و فلز به راحتی توسط رادارها شناسایی می‌شود، از این رو آمریکا به بدنه این هواپیما فرمی عجیب داده تا بتواند امواج راداری را منحرف کند.
روسیه و چین کشورهایی بودند که بعد از آمریکا دست به کار ساخت هواپیماهای رادارگریز زدند و روسیه توانست در سال 2010 جنگنده پنهان‌کار " T-50 " و چین در سال 2011 هواپیمای " J-20 " را به پرواز درآوردند اما هنوز این هواپیماها به طور رسمی فعالیت خود را آغاز نکرده‌اند.
نکته
قابل اشاره در مورد جنگنده‌های رادار گریز که به آنها جنگنده نسل پنجم نیز
می‌گویند این است که تاکنون جز یک مورد هیچ هواپیمای پنهان‌کار دیگری
منهدم نشده و آن یک مورد هم در سال 1999 میلادی بود یک فروند " F-117 " در
جنگ یوگسلاوی توسط موشک « سام 3 » سرنگون شد.
** با جنگنده‌های نسل پنجم پیشرفته بیشتر آشنا شویم
تاکنون
در زمینه هواپیماهای رادارگریز یا به صورت تکی و یا به صورت تولید مشترک
اقداماتی برای طراحی و تولید صورت گرفته اما فقط تعدادی از این جنگنده‌ها
در این زمره جز بهترین‌ها هستند که توسط چند کشور به خصوص ساخته شده است.
** " F-35 " پیشرفته‌ترین جنگنده پنهان‌کار جهان
هواپیمای
" F-35 " یک جنگنده چند منظوره و نسل پنجم است که کار طراحی آن در سال
1990 میلادی و توسط کمپانی " لاکهید مارتین " آغاز شد و در سال 2000 نیز
اولین نمونه آن به پرواز درآمد، بر اساس گفته یکی از مسئولان شرکت " لاکهید
مارتین " این جنگنده در نبردهای هوایی بیش از 4 برابر و در نبردهای زمینی
در حدود 8 برابر موثرتر از جنگنده‌های معمولی است.
این
جنگنده به دلیل مجهز شدن به پیشرفته‌ترین تجهیزات روز دنیا ویژگی‌های
فراوانی از جمله پنهان‌کاری، زاویه حمله بالا، سامانه فرامین صوتی و مواردی
از این دست را داراست که همین ویژگی‌ها باعث شده تا این هواپیما قابلیت
حمل تسلیحات مختلف را دارا باشد.
هواپیمای
" F-35 " با طول بیش از 10 متر، عرض بیش از 14 متر، وزن خالی در حدود 13
هزار کیلوگرم، وزن با تسلیحات در حدود 22 هزار کیلوگرم برای پرواز فقط به
یک نفر به عنوان خدمه پروازی نیاز دارد و می‌تواند با سرعت در حدود 1.6 ماخ
(یک هزار و930 کیلومتر بر ساعت) تا ارتفاع بیش از 50 هزار فوتی (بیش از 15
هزار متر) بالا برود و توانایی حمله انواع موشک‌های " هوابه‌هوا "، "
هوابه‌سطح "، ضد کشتی، بمب را دارد و کنار آنها یک قبضه توپ 4 لول 25
میلی‌متری هم وجود دارد.
با
پیشرفت تکنولوژی ساخت هواپیما، " F-35 " نیز از این مسئله عقب نماند و
مدل‌هایی از جمله " F-35A " ،" F-35B " ،" F-35C " ،" F-35I " و " CF-35 "
با تجهیزات و کاربری‌های مختلف ساخته شد که هزینه تولید این جنگنده چیزی
بین 85 تا 110 میلیون دلار است و این هواپیما را تاکنون کشورهای مختلفی
مانند استرالیا، ایتالیا، بریتانیا و هلند در اختیار گرفته‌اند.
** " F-22 " اولین هواپیمای پنهان‌کار آمریکایی
جنگنده
" F-22 " اولین هواپیمای نسل پنجم آمریکا است که کار طراحی آن در سال
1981 آغاز شد و پروسه طراحی آن به سه شرکت " لاکهید مارتین "، " بوئینگ " و
" جنرال داینامیکس " سپرده شد تا اینکه در سال 1990 میلادی اولین نمونه "
F-22 " به پرواز درآمد.
در
طراحی این هواپیما برای نخستین بار از متریال جدید استفاده شد که جنس آن
از کامپوزیت بود و همین امر باعث شد تا طرح توسعه و ساخت مدل‌های
پیشرفته‌تر از این جنگنده مقداری با مشکل مواجه شود و از طرف دیگر چون
اولین جنگنده رادارگریز پیشرفته دنیا بود نقص‌هایی را نیز به همراه داشت که
منجر به سقوط برخی از نمونه‌های این پرنده شد.
جنگنده
" F-22 " طولی بیش از 15 متر، عرضی بیش 12 متر، ارتفاعی بیش از 5 متر، وزن
خالی در حدود 19 هزار کیلوگرم، وزن با تسلیحات بیش 29 هزار کیلوگرم،
سرعتی بیش از 2 هزار کیلومتر بر ساعت، سقف پروازی در حدود 20 هزار متر و
قابلیت حمل تسلیحاتی از جمله دو موشک کوتاه‌برد، شش موشک میان برد و دوربرد
، موشک‌های " هوابه‌زمین "، دو بمب و یک قبضه توپ 20 میلی‌متر شش لول را
دارد و در این هواپیما نیز مانند " F-35 " یک نفر به عنوان خدمه پروازی
حضور دارند.
** " T-50 " اولین هواپیمای پنهان‌کار روسی
"
سوخو پک فا " یا " سوخو T-50 " اولین جنگنده پنهان‌کار روسی است که در سال
2010 میلادی طراحی و ساخته شد البته فکر و ایده طراحی این گونه جنگنده در
سال 1980 میلادی و در زمان " جنگ سرد " به وجود آمده بود اما به دلیل
فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و مشکلات اقتصادی طرح مورد نظر با شکست مواجه
شد تا این که در سال 2000 میلادی دوباره مسئله ساخت یک جنگنده پنهان‌کار در
فدراسیون روسیه مطرح شد و شرکت " سوخو " در سال 2002 به عنوان مجری پروژه
انتخاب شد تا اینکه اولین هواپیمای نسل پنجم روسی با نام " پک فا " ساخته
شد.
پس
از طراحی‌های اولیه در شرکت " سوخو "، همزمان کار طراحی نمونه‌های
صادراتی این جنگنده نیز در دستور کار قرار گرفت و در همین راستا در سال
2007 قراردادی میان روسیه و هند برای تولید مشترک " T-50 " بسته شد و نیروی
هوایی هند نیز اعلام کرد که در سال 2016 از مدل مشترک تولید شده رونمایی
خواهد کرد.
"
T-50 " طولی بیش از 20 متر، ارتفاعی بیش از 5 متر، وزن خالی در حدود 18
هزار کیلوگرم، وزن با تسلیحات در حدود 26 هزار کیلوگرم، سرعتی بیش از 2
هزار کیلومتر بر ساعت، سقف پروازی در حدود 20 هزار متر و برای پرواز به یک
خدمه نیاز دارد اما به دلایل امنیتی اطلاعاتی از ویژگی‌ها و نوع مهمات قابل
حمل توسط این جنگنده در دسترس نیست.
** جنگنده " J-20 " برگ برنده چین
"
J-20 " یک جنگنده ساخت شرکت " چنگدو " نیروی هوایی ارتش چین بوده که به
عنوان یک فایتر پنهان‌کار نیز شناخته می شود. اولین نسل از جنگنده " J-20 "
در سال 2011 میلادی تولید و اولین پرواز آزمایشی این جنگنده به همراه یک
جنگنده " جی 10 " به مدت 15 دقیقه در ژانویه همین سال انجام شد و از همان
زمان چین به فکر توسعه این فایتر در افتاد.
در
همین راستا سایت " میلیتاری فکتوری " درباره جنگنده " J-20 " نوشت: "
J-20 " نسل پنجم از جنگنده های جمهوری خلق چین بوده که توانایی رقابت با
جنگنده های پیشرفته آمریکایی را دارد. این جنگنده مدلی نزدیک به جنگنده
های پیشرفته آمریکایی و روسی است که قابلیت مانور پذیری بالایی داشته و در
سال 2018 میلادی به صورت رسمی عملیاتی خواهد شد.
این
سایت در مورد توانایی‌های " J-20 " اذعان داشت: این جنگنده با طول 23 و
عرض 15 متر، وزن کلی 35 تن ، برد عملیاتی بیش از 2100 مایل (بیش از 3000
کیلومتر) ، سرعت 2100 کیلومتر بر ساعت، انواع موشک های " هوابه‌هوا " و "
هوابه‌سطح " را حمل می کند و می تواند بمب های هدایت شونده را نیز شلیک
کند. در بخش تسلیحات ، الکترونیک پروازی و پیشرانه داده های کافی وجود
ندارد ؛ اما برخی کارشناسان معتقد هستتند که موتورهای جنگنده های پیشرفته
روسی در این جنگنده چینی مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
** ایران و طراحی هواپیمای پنهان‌کار
نیروهای
جوان، متخصص و متعهد " نیروی هوایی " با وجود تحریم‌های بسیار توانستند از
سال 1370 کار طراحی و تولید انواع جنگنده‌های داخلی را در دستور کار خود
قرار دهند، کاری که نه تنها تعجب جهان را برانگیخت بلکه باعث شد تا
کشورهای غربی با نگاه ویژه‌تری به جمهوری اسلامی ایران و نیروهای مسلح این
کشور نگاه کنند.
این
یگان در همین زمینه توانست در ابتدا با روش " مهندسی معکوس " جنگنده "
صاعقه " را در سال 1383 و در دو مدل آموزشی و تهاجمی بسازد و جنگنده "
آذرخش " را نیز در سال 1380 به تولید انبوه رسانند اما این پایان ماجرا
نبود و " نیروی هوایی " به فکر طراحی و تولید هواپیماهای پیشرفته‌تر بود و
همین ایده باعث شد تا جوانان دانشگاه " مالک اشتر " وارد عمل شوند و طرح
جنگنده " شفق " را ارائه کنند و پس از آن نیز توانستند با تجربه به دست
آمده در طرح " شفق " یک جنگنده تماما ایرانی نسل پنجم به نام " قاهر 313 "
را طراحی کنند.
** « شفق » و « قاهر » رغیب جدی ایرانی هواپیماهای رادار گریز
جنگنده
" شفق " یک جنگنده فوق‌پیشرفته طراحی شده کاملا ایرانی می‌باشد که طراحی
آن در دانشگاه " مالک اشتر " صورت گرفت و نمونه ماکتی آن در ابعاد واقعی
توسط همین دانشگاه ساخته و رونمایی شد. این جنگنده یک هواپیمای فوق‌سبک و
رادار گریز بوده که هم کاربری آموزشی و هم برای انجام عملیات « هوابه‌سطح »
طراحی شده است. اولین معرفی " شفق " در سال 2002 میلادی و در نمایشگاه
صنایع هوایی ایران صورت گرفت.
در
سال 1381 اعلام شد که اولین پرواز آزمایشی " شفق " در سال 1383 صورت
می‌گیرد اما در سال 1384 دوباره اعلام شد که پرواز آزمایشی در سال 1387
انجام می‌گیرد ولی بعد از سال 1387 و اعمال تحریم‌های آمریکا علیه ایران و
تهدید شرکت روس توسط دولت آمریکا؛ این شرکت پروژه را نیمه کاره رها کرد و
متخصصان آن به روسیه بازگشتند.
جنگنده
" شفق " قرار بود در 3 نمونه تولید شود؛ نمونه اول با کاربری آموزشی و به
صورت دو نفره؛ نمونه دوم به صورت دو نفره تهاجمی و نمونه سوم به صورت تک
نفره تهاجمی که به دلیل اعمال تحریم‌ها این پروژه متوقف شد. طول و پهنای
این جنگنده بیش از 10 متر؛ ارتفاع آن بیش از 4 متر؛ وزن خالی آن بیش از 4
هزار کیلوگرم؛ بیشینه آن حدود 7 هزار کیلوگرم؛ سرعت بیشینه آن حدود 2.5
ماخ؛ سرعت پیمایش حدود 1 ماخ؛ سقف پروازی جنگنده بیش از 16 هزار متر و نرخ
اوج‌گیری " شفق " بیش از 100 متر بر ثانیه است. این جنگنده قابلیت حمل
تعداد 7 موشک را دارد که یک موشک در زیر بدنه نصب می‌شود و در زیر هر بال
آن 3 موشک قرار می‌گیرد اما این پایان ماجرا نبود و « نیروی هوایی » ایده
طراحی یک هواپیمای پیشرفته‌تر را در سر داشت تا اینکه توانست " قاهر 313 "
را طراحی کند.
"
قاهر 313 " نام اولین جنگنده رادار گریز و تک‌سرنشین ایرانی است که در 14
بهمن 1391 از آن رونمایی شد. این جنگنده دارای سطح مقطع راداری بسیار کم
بوده و با تجهیزات پیشرفته ساخته شده و به سامانه‌های " الکترواویونیک "
مجهز می‌باشد. " قاهر 313 " قادر به حمل تسلیحات پیشرفتهٔ بومی بوده و از
قدرت تهاجمی بالایی برخوردار است. از ویژگی‌های این جنگنده می‌توان به
قابلیت نشست و پرواز بر روی باندهای با طول کم، توانایی انجام عملیات
پروازی در ارتفاع پست و تعمیر و نگهداری آسان و سریع نام برد. معنی نام این
جنگنده برگرفته از دو عبارت؛ " قاهر " به معنای " چیره‌شونده " و ۳۱۳
برگرفته از ۳۱۳ یار برگزیده " امام مهدی "، امام دوازدهم شیعیان است.
جنگنده
" قاهر313 " یک جنگنده برای درگیر‌های با هداف زمینی است و قابلیت خوبی در
نیرد " هوا به سطح " دارد اما این جنگنده می‌تواند با حمل موشک‌های " هوا
به هوا " وارد نبردهای هوایی هم بشود. این جنگنده قادر است دو " بمب 2000
پوندی " را حمل کند و در کنار آن هم می‌تواند موشک " هوا به سطح " داشته
باشد و برای درگیری‌های هوایی نیز قابلیت حمل 6 موشک " هوا به هوا " را
دارد. طول " قاهر313 " بیش از 16 متر؛ ارتفاع آن بیش از 5 متر و پهنای بال
آن حدود 11 متر است.
اکنون
باید دید جوانان " نیروی هوایی " با توجه به موقعیت استراتژیک ایران در
منطقه " غرب آسیا " و روند افزایش قدرت دفاعی که در سال‌های اخیر سرعت خوبی
را داشته و در کنار این مطلب که این جوانان توانستند پروسه طراحی و ساخت
جنگنده را طی نمایند؛ در سال‌های آینده چه دستاورد دیگری توسط ایران به
جهان عرضه می‌شود.
